Alzheimer - wieści z pola bitwy cz. III - profesor Dariusz Stępkowski na Światowym Dniu Choroby Alzheimera

Wykład z okazji Światowego Dnia Chorych na Chorobę Alzheimera, 21.09.2014 Przystanek Alzheimer, Otwarty Jazdów, Warszawa

Skala problemu.

Skala problemów zdrowotnych społecznych i ekonomicznych towarzyszących epidemii choroby Alzheimera jest porównywalna ze skalą globalnych konfliktów militarnych I-szej i II-giej wojny światowej. Liczba ofiar I wojny światowej osiągnęła poziom 37 milionów zabitych, a II-giej wojny światowej – 75 milionów ofiar. W chwili obecnej liczba chorych na chorobę Alzheimera na świecie zbliża się do 30 mln pacjentów, a prognozy na przyszłość są raczej pesymistyczne i przewidują podwojenie tej liczby w ciągu najbliższych 35 lat. Dlatego też militarne odniesienia do pola bitwy w tytule mojej prezentacji nie są żadnym przerysowaniem. Dla porównania – epidemia grypy Hiszpanki po I-szej wojnie światowej zabiła 20 milionów ludzi na świecie.

Czy zatem można mówić o nucie optymizmu w odniesieniu do tej śmiertelnej choroby, na którą jak do tej pory nie ma lekarstwa? Postaram się Państwa przekonać, że są zwiastuny pojawienia się szans na ograniczenie zasięgu tej epidemii i możliwości zastosowania terapii – przynajmniej spowalniającej przebieg choroby.

Przyjrzyjmy się pewnym danym epidemiologicznym.

1.  Liczba chorych
   Dane na ten temat pochodzą z badań na reprezentatywnych grupach i światowa liczba chorych jest wynikiem przeskalowania danych z tych grup na populację ludzkości. Dane jakie były wzięte do skalowania pochodzą sprzed wielu lat. W związku z tym szacowaną liczbę chorych trzeba traktować z ograniczonym zaufaniem.
2.  Zapadalność na chorobę Alzheimera
   Zapadalność mierzy się  liczbą nowych przypadków na 1000 mieszkańców na rok. Tu najnowsze dane pochodzą z 2005 roku i wskazują, że w niektórych krajach mogło wystąpić odwrócenie tendencji wzrostowej. Potrzebne są nowe badania i dane.
3.  Śmiertelność na 100 000 mieszkańców
   Tu dane z USA świadczą o zahamowaniu wzrostu śmiertelności na tę chorobę od 2008 roku. Brak jest danych za 2012 i 2013 rok, możemy jedynie przypuszczać, że być może nastąpiło dalsze odwrócenie tendencji wzrostowej.

Podatność na chorobę Alzheimera.

Wniosek z powyższych uwag jest taki, że jest pewna szansa na to, że ponure przewidywania co do wzrostu zapadalności na chorobę Alzheimera nie sprawdzą się. Co zatem spowodowało wyhamowanie tendencji wzrostowej lub inaczej co spowodowało tak znaczny wzrost zachorowań w okresie poprzednim? Trzeba pamiętać, że choroba Alzheimera, chociaż od pierwszych symptomów do nieodwracalnego finału trwa średnio 7 lat, zaczyna się bezobjawowo 20-30 lat wcześniej. W historii życia ofiar tej choroby było zatem coś, co zapoczątkowało ten nieodwracalny na ostatnim etapie proces. Pamiętajmy, że większość ofiar tej choroby urodziła się przed wielkim kryzysem ekonomicznym lat 30-tych ubiegłego wieku a więc ta grupa ludzi niewątpliwie musiała odczuć negatywne skutki ekonomiczne kryzysu. W moich badaniach stwierdziłem silną zależność między poziomem dochodu na głowę a śmiertelnością na AD. Wskazuje to na znaczny wpływ czynników związanych ze stylem życia (zależnym silnie od dochodu) na rozwój tej choroby. Czasy wielkiego kryzysu ekonomicznego, a później II wojna światowa związane z trudną sytuacja ekonomiczną i okresami głodu, najprawdopodobniej wywarły znaczący wpływ na podatność wielu populacji na AD.  Wnioskując z moich badań i innych badań epidemiologicznych szacuję wpływ czynników związanych ze stylem życia na co najmniej 65%  podatności populacji na AD. To oczywiście zostawia przestrzeń do interwencji w sferze poprawienia stylu życia populacji na zdrowszy i w konsekwencji ograniczenia tej epidemii.

Przypuszczalnie każdy opiekun spokrewniony z chorym zastanawia się jak silne są przyczyny genetyczne tej choroby? Czy proporcje wpływu czynników  ryzyka na  podatność całej populacji  są zachowane w przypadku podatności jednostki? Sporadyczna forma choroby Alzheimera stanowiąca około 95 % przypadków jest łączona z obecnością jednego lub więcej wariantów około 20-tu genów podatności na tą chorobę. Przynajmniej jeden z takich wariantów ma około 75% populacji, jednakże znakomita większość z tych wariantów tylko w niewielkim stopniu zwiększa ryzyko. Tylko 2% populacji ma istotnie zwiększone ryzyko. Podatność nie oznacza pewności zachorowania – bowiem aby ktoś w istocie zachorował muszą się dołączyć w historii życia pacjenta negatywne czynniki  związane ze stylem życia! Myślę, że w znakomitej większości przypadków podatności, poprzez zmianę stylu życia, można odsunąć w czasie pojawienie się symptomów choroby lub nawet jej uniknąć.

Strategia PAMAT.

Współczesna wiedza podpowiada nam, że potrzebne są trzy rodzaje aktywności chroniące wraz z dietą przed chorobą Alzheimera lub szerzej demencją. Aktywność fizyczna, umysłowa i społeczna. To podejście można opisać akronimem PAMAT od wybranych liter angielskich określeń aktywności i diety: Physical Activity, Mental Activity, social activity, dieT. Akronim ten przypomina rosyjskie słowo oznaczające pamięć PAMiAT, co  jak najbardziej nawiązuje do głównego problemu występującego w chorobie Alzheimera – utraty pamięci. W mojej opinii strategia PAMAT jest najskuteczniejszym działaniem mogącym ograniczyć epidemię choroby  Alzheimera. Najskuteczniejszym zastosowaniem tej strategii jest stosowanie jej stosownie do możliwości fizycznych i intelektualnych, przez całe życie, i nawet pacjenci w wieku podeszłym odniosą korzyść z jej zastosowania.  Na czym polegają wspomniane trzy rodzaje aktywności nie wymaga dodatkowych  wyjaśnień. W oparciu o liczne badania można przyjąć, że dieta powinna być podobna do diety śródziemnomorskiej i w naszym kraju wspomagana dostarczaniem witaminy D3 poprzez umiarkowane kąpiele słoneczne lub suplementy diety. W książce Richarda Beliveau i Denisa Gingrasa „Dieta w walce z chorobami” można znaleźć klarowne uzasadnienie dlaczego taka dieta jest korzystna i proste zasady jak ją komponować.

Cały tekst,  obejmujący szalenie ważne kwestie diagnostyki i terapii, znajdziecie Państwo tutaj:

http://www.active.waw.pl/wyklady/choroba-alzheimera-wiesci-pola-bitwy-cz-3/